Goud, nikkel, kobalt en zilver. In afgedankte mobieltjes zitten tientallen mineralen en edelmetalen. Door recycling worden al die waardevolle grondstoffen weer teruggewonnen voor gebruik in nieuwe producten. In een smartphone zit misschien niet zo veel. Maar bij de 1,5 miljoen toestellen die jaarlijks worden ingeleverd, bijvoorbeeld bij winkels en milieustraten, gaat het om aanzienlijke hoeveelheden. Nowa (No Waste) maakt van het goud en zilver sieraden, zoals kettingen en armbanden. NoWa koppelt maatschappelijke betrokkenheid aan duurzaam en verantwoord ondernemen: door het herwinnen van waardevolle grondstoffen hoeft de voorraad natuurlijke grondstoffen niet te worden aangesproken voor het maken van nieuwe producten. Daarmee draagt het bedrijf direct bij aan transitie naar een circulaire economie.
Deze post is onderdeel van een serie over de circulaire economie. Dit eerste deel beschrijft de belangrijkste redenen voor een circulaire economie (why). In deel 2 gaat het over de overgang van een lineaire naar een circulaire economie (how) en de initiatieven die daaraan bijdragen. Deel 3 belicht de rol die milieustraten hebben in deze transitie (what).
Vanuit maatschappelijke betrokkenheid wereldproblemen aanpakken
Twaalf mobieltjes recyclen. Dat levert genoeg zilver op voor een armband. Voor een gouden sieraad zijn er tussen de 55 en 60 nodig. Oprichters Joyce Lemmens en Josette de Vroeg van NoWaste willen met hun sieradenlijn de spotlights zetten op die enorme berg mobieltjes die jaarlijks in Nederland worden afgedankt. Zo’n 70 procent daarvan eindigt op een Afrikaanse afvalberg, waar ze vaak met grote risico’s voor het milieu en de gezondheid worden gesloopt. Omdat dat dit niet altijd professioneel gebeurt, gaan daarbij vaak veel kostbare metalen verloren. No Waste draagt bij aan verkleining van de afvalberg en het terugwinnen van grondstoffen uit afval. Tegelijkertijd werkt het bedrijf aan aan bewustwording waardoor materialen niet meer als ‘afval’, maar als waardevolle grondstoffen gezien. LoopaLife, dat van afgedankte kleding onder meer truien en vesten maakt, heeft een vergelijkbaar doel. Het Friese initiatief wil de afvalberg aan kleding verkleinen en tegelijkertijd zoveel mogelijk merken en consumenten inspireren meer duurzame kleding en textiel te kopen. Bij veel circulaire initiatieven staat het verdienmodel niet altijd voorop. ’Het verspreiden van de boodschap en het verdienmodel moeten elkaar in evenwicht houden’, zei mede-oprichter Josette de Vroeg van No Waste tegen Sprout. ‘Dit is een toffe manier om met mooie producten een boodschap te verkondigen.’
Moderne milieustraat als grondstoffencentrum
NoWa en LoopaLife zijn Nederlandse voorbeelden van producten die ketens sluiten en daarmee bijdragen aan een circulaire economie. Ook op landelijk en lokaal niveau werken overheden aan een circulaire economie. Nationaal is het vanuit Europa geïnitieerde beleid in Nederland onder meer vertaald in VANG, Nederland Circulair 2050 en het Plastic Pact. Lokaal koersen al veel steden op een groen beleid. Amersfoort wil bijvoorbeeld in 2030 afvalloos zijn en Rotterdam startte recent het actieprogramma ‘Van zooi naar mooi’ dat moet bijdragen aan een circulaire havenstad in 2030. Almere heeft 2022 als ijkpunt en wil in dat jaar zowel energieneutraal als afvalloos zijn. De stad wil zoveel mogelijk energie benutten uit hernieuwbare bronnen en afval gebruiken als grondstof. Het vorig jaar geopende Upcyclecentrum heeft daarin een voorbeeldrol. Het is om twee redenen circulair: het is circulair ontworpen en gebouwd van U-elementen van ecogranulaat. Daardoor kan het Upcyclecentrum worden aangepast of verplaatst als toekomstige ontwikkelingen daarom vragen. Tegelijkertijd fungeert deze moderne milieustraat als grondstoffencentrum waar de spullen van bezoekers een tweede leven krijgen of weer grondstoffen worden voor nieuwe producten.
Ambitieuze doelstellingen van gemeenten
Het principe dat aan de basis ligt van het Upcyclecentrum sluit aan op het ‘Uitvoeringsprogramma Nederland Circulair 2050’. Daarin schetst het Kabinet de plannen voor een circulaire economie. Onderdeel daarvan zijn de circulaire ambachtscentra waar milieustraat, kringloop en reparatiecentrum samenkomen. Behalve Almere werken ook andere steden aan zo’n milieustraat van de toekomst, waaronder Rotterdam als onderdeel van ‘Van zooi naar mooi’. Deze circulaire milieustraten zijn de grondstoffencentra van de toekomst, zegt circulair adviseur Michiel van Wickeren van Modulo Milieustraten. ‘Als gevolg van deze ontwikkeling zie je dat de milieustraat belangrijker wordt en een grotere rol gaat spelen bij het halen van de VANG-doelen. Dat moet de komende jaren de hoeveelheid grof huishoudelijk afval fors verminderen. Ook het overheidsbeleid onderschrijft deze tendens met onder meer de prijsvraag voor een circulair ambachtscentrum. Veel gemeenten ontwikkelen daarvoor al een visie’, ziet hij in de praktijk. ‘De politieke urgentie is er om te werken aan het herwinnen van waardevolle grondstoffen en te voorkomen dat de aarde wordt ‘opgegeten’. De milieustraat als grondstoffencentrum voor initiatieven als NoWa of LoopaLife zijn dan ook geen utopie, maar de toekomst.’
Meer weten?
Lees dan uit deze serie dan ook deel 2: Ketens sluiten met circulaire producten en deel 3: milieustraat draagt bij aan transitie naar circulaire economie.
Kijk op de website van NoWa. Of volg het blog Care4Circulair op LinkedIn, Twitter, Facebook of Instagram en blijf op de hoogte van alle ontwikkelingen.
