Er is meer fundamenteel onderzoek nodig. Er zijn nu nog onvoldoende kengetallen om de businessmodellen door te rekenen van circulaire ambachtscentra en die vooraf op haalbaarheid te toetsen. Dit zegt Michiel van Wickeren, circulair adviseur van Modulo Milieustraten in een reactie op het recent verschenen rapport ‘Milieustraten en de Circulaire Economie’ van Rijkswaterstaat dat is gepubliceerd op de website van VANG Huishoudelijk afval. Milieustraten hebben een duidelijke rol in de transitie naar de circulaire economie, wijst het rapport volgens hem uit. ‘Maar op het gebied van afvalregistratie valt nog een hoop winst te behalen’, stelt hij. ‘Zeker bij het grof huishoudelijke afval. Slechts een derde van de gemeenten registreert bijvoorbeeld wat er aan bruikbaar huisraad wordt ingezameld.’ In deze post op het blog Care4Circulair gaat Michiel in op de meest interessante en vernieuwende inzichten die het onderzoek volgens hem opleveren. Ook biedt hij een doorkijk naar mogelijke vervolgstappen.

>> Foto: maar een derde van de gemeenten registreren wat ze aan bruikbare huisraad inzamelen, 54 procent gaat rechtstreeks naar de kringloopwinkels. (foto Rataplan Amsterdam).

Samenwerking met kringloop draagt bij aan circulaire economie

Het door Rijkswaterstaat gepubliceerde rapport brengt twee onderzoeksvragen in kaart: hoe kan de effectiviteit van milieustraten verder worden verbeterd en welke nieuwe functies van milieustraten dragen bij aan de transitie naar een circulaire economie? Als voorbeeld van dat laatste noemt Michiel van Wickeren samenwerking tussen de milieustraat en de kringloop. ‘Milieustraten spelen nu al een grote rol in de transitie naar de circulaire economie’, blijkt uit het rapport. ‘Dat veel gemeenten niet registreren wat ze aan herbruikbare huisraad inzamelen, doet daar niets aan af. Cijfers van de Branchevereniging Kringloopwinkels Nederland – de BKN – rechtvaardigt die conclusie ook. Daaruit blijkt dat in 2017 de aangesloten kringloopwinkels 139.000 ton herbruikbaar huisraad hebben ingezameld. Maar zeven procent daarvan wordt via de milieustraten ingezameld. Het merendeel – 54 procent – gaat rechtstreeks naar de kringloopwinkels. Daardoor lijkt dat er in de samenwerking tussen de kringloop en de milieustraat geen winst zit. Toch is dat niet zo’, stelt hij. Van de ingezamelde huisraad wordt maar 38 procent verkocht,  41 procent gaat naar de recycling en 18 procent wordt zelfs als restafval afgevoerd. Daarmee komt 59 procent van de huisraad die via de kringloop is ingezameld alsnog elders terecht. Voor gemeenten met vergaande circulaire ambities is daarom een innige samenwerking met kringlooporganisaties belangrijk. Dat voorkomt dat huishoudelijk afval vanuit een kringloopwinkel alsnog in het grofafval-circuit belandt. Bovendien houdt de gemeente daarmee grip op de grof huishoudelijke afvalstromen en kan ze afspraken maken over een hoogwaardige verwerking van niet verkochte producten.’

Uitbreiding functies milieustraat biedt nieuwe mogelijkheden

Het Activiteitenbesluit bepaalt dat op de milieustraat 18 fracties moeten worden gescheiden. Het onderzoek van Rijkswaterstaat geeft aan welke fracties de meeste potentie hebben om op of rond de milieustraat te verwerken tot een hoogwaardige grondstof of product. Denk daarbij aan reparatie, upcyclen, sorteren en demontage, geeft Michiel als voorbeelden. ‘Het gaat dan onder meer om fracties als metalen, elektrische apparaten en A- of B-hout. Ook andere afvalstromen hebben potentie, maar dan om een andere reden – educatief en communicatief. Denk aan EPS, harde kunststoffen, gips en gasflessen. Op de route naar een circulaire economie in 2050 kunnen creatieve ondernemers  laten zien wat de waarde van afval is. Het rapport wijst echter uit dat deze activiteiten niet passen binnen het type milieuvergunning van de meeste milieustraten. De Omgevingsvergunning beperkte milieutoets – de OBM – staat alleen het opslaan van fracties toe. Voor andere activiteiten op de milieustraat is een Wabo-vergunning type C inrichting nodig. Dit is een complexere vergunningaanvraag met meer administratief werk dan de OBM. Als een milieustraat meer moet worden dan een locatie voor afvalinzameling en -opslag, zullen gemeenten duidelijke strategische keuzes moeten maken.

Doorkijk naar vervolg

Het onderzoek  van Rijkswaterstaat geeft aan hoe een milieustraat bijdraagt aan de transitie naar een circulaire economie. Tegelijkertijd roept het rapport ook nieuwe vragen op, zegt Michiel van Wickeren.

• Wanneer er intensiever wordt samengewerkt met de kringloopwinkels op de milieustraat, zorgt dit dan voor een toename van de totale ingezamelde hergebruikte goederen of voor een afname van de goederen die direct bij de kringloop worden gebracht? Hiervoor zouden de nieuwe sorteerstraat van de Gemeente Oss en een pilot van Recycle City Zaanstad met een drive through goede cases kunnen zijn.
• Welke bijdrage leveren workshops en producten van creatieve ondernemers en startups aan het halen van de scheidingsdoelstellingen en daarmee aan de circulaire ambitie van een gemeente?
• Hoeveel procent is de hoeveelheid KWD-afval van het totale afval binnen een gemeente en is dat voldoende om de inzameling hiervan via de gemeente te laten verlopen gezien de extra administratieve en organisatorische lasten?
• Voldoen het aanbod en de verwerkingsmethode van commerciële KWD-afvalverwerkers aan de circulaire ambitie van de Rijksoverheid en koploper gemeenten?

Samen met gemeenten verder onderzoek doen

Er is meer fundamenteel onderzoek nodig voor een duidelijker antwoord op de vragen hoe de effectiviteit van milieustraten verder kan worden verbeterd en welke nieuwe functies bijdragen aan de transitie naar een circulaire economie. Zonder extra onderzoek zijn er onvoldoende kengetallen beschikbaar om de businessmodellen van circulaire ambachtscentra door te rekenen en vooraf de haalbaarheid te bepalen, zegt Michiel. ‘Dan zijn we met elkaar afhankelijk van gemeenten, zoals Almere, die hun nek durven uit te steken, hun ambitie gewoonweg uitvoeren en al lerende bijsturen. We ondersteunen gemeenten niet alleen bij het formuleren en realiseren van hun ambities om met hun milieustraten bij te dragen aan een circulaire economie. Modulo wil ook z’n verantwoordelijkheden nemen binnen het nodige fundamenteel onderzoek, zoals bij de recent door Rijkswaterstaat aangekondigde subsidie voor circulaire ambachtscentra. Op basis van meerdere lopende opdrachten bij klanten zien we genoeg mogelijkheden, zoals onderzoek op de milieustraat naar de inhoud van containers met grof huishoudelijk afval. Daarom roep ik gemeenten op om samen met Modulo onderzoeksvragen te formuleren voor gezamenlijke pilotprojecten. Wij hebben voor gemeenten al meerdere ideeën en voorstellen voor circulaire ambachtscentra uitgewerkt. De subsidie biedt bij uitstek de mogelijkheid om een vervolgstap te zetten.’

Meer weten?

Download dan het onderzoek ‘Milieustraten en de circulaire economie’ op de website van VANG Huishoudelijk afval. Wilt u meer weten over advies over en het ontwerpen van circulaire milieustraten? Kijk dan op de website of neem dan contact op met Modulo Milieustraten, telefoon: (035) 5885454.

Of volg het blog Care4Circulair op LinkedIn, Twitter, Facebook of Instagram en blijf op de hoogte van alle ontwikkelingen.