Een demontagehal, materialenbank of een reparatiewerkplaats. Het zijn voorbeelden van circulaire functies die de gemeente Leiden onderzoekt voor een nieuwe milieustraat. Er zijn meerdere mogelijkheden, zegt Ralph Veelenturf, beheerder inzameling en reiniging. ‘We doen al veel aan afvalscheiding, maar dat is vooral hergebruik van materialen. In lijn met de duurzame en circulaire doelen van de gemeente willen we ook andere mogelijkheden onderzoeken, zoals het hergebruik van producten. Denk aan het repareren van een kapotte keukenmachine die daardoor niet wordt afgedankt. Ook dat is hergebruik, maar zorgt er wel voor dat producten langer in de loop blijven.’ In opdracht van de gemeente Leiden voerde Michiel van Wickeren, adviseur circulaire economie bij Modulo Milieustraten, een haalbaarheidsonderzoek uit. Aan het blog Care4Circulair leggen Ralph Veelenturf en Michiel van Wickeren uit hoe dat in de praktijk werkt.

>> Afbeelding: 3D-ontwerp van een van de scenario’s voor de nieuwe milieustraat in Leiden waarvoor Modulo Milieustraten het haalbaarheidsonderzoek uitvoerde.

Functioneel programma van eisen basis voor houtskoolschets

Leiden telt zo’n 125.000 inwoners die hun grof huishoudelijk afval naar één milieustraat brengen. Op die locatie is de ruimte beperkt waardoor er op drukke dagen rijen voor de ingang staan. Ook ontbreekt het aan de mogelijkheden om nog meer fracties gescheiden in te zamelen, zegt Veelenturf. ‘Omdat de huidige milieustraat uit z’n jasje is gegroeid en onvoldoende bijdraagt aan de duurzame doelen van de gemeente, hebben we Modulo Milieustraten gevraagd een haalbaarheidsonderzoek uit te voeren voor een nieuwe milieustraat.’ Bijdragen aan de circulaire ambities van Leiden was een belangrijke voorwaarde, maakt hij duidelijk. ‘Daarom hebben we van het begin af aan duidelijk besproken wat voor de gemeente de centrale uitgangspunten zijn voor een circulair centrum. Die vormden samen met de andere door de gemeente overlegde informatie en de ervaringscijfers van Modulo de input voor een functioneel programma van eisen (PvE). ‘Het functionele PvE is de basis voor een houtskoolschets en een investeringsraming’, vult circulair adviseur Michiel van Wickeren hem aan. ‘In de houtskoolschets zijn alle factoren meegenomen die essentieel zijn voor de besluitvorming. Denk bijvoorbeeld aan de benodigde vierkante meters, de verwachte groei van het aantal bezoekers, uitbreiding van de fracties die gescheiden worden ingezameld en de mogelijke circulaire functies van de nieuwe milieustraat’, geeft Michiel als voorbeelden. ‘Om in beeld te brengen hoe die er uit zouden kunnen zien, heeft onze architect Ruben Merkx een ontwerp in 2D en 3D gemaakt. Daarin zijn ook de duurzaamheidseisen van de nieuwe milieustraat opgenomen. Zo doen we in het haalbaarheidsonderzoek onder meer voorstellen voor een energieneutraal gebouw door zonnepanelen en een groen dak.’

Scenario’s als oplossing voor uitdagingen

Het resultaat van deze eerste fase is een rapport dat meerdere scenario’s schetst, zegt Veelenturf. ‘De eenvoudigste daarvan is een reguliere milieustraat, zeg maar het reguliere afvalbrengstation. Het meest circulaire scenario is een duurzaamheidsplein dat voldoet aan het beoogde circulaire beleid van de gemeente.’ Dat is volgens hem het ‘mooie’ aan Modulo. ‘Het team heeft de ervaring en expertise om het hele idee uit te werken; van eerste houtskoolschets en investeringsraming tot het kosten- en batenmodel met daarin ook de opbrengsten die het hergebruik van materialen en producten opleveren.’ Dat Leiden bij Modulo terecht kwam, lag volgens hem voor de hand. ‘Het is een bekende naam binnen het werkveld. Bovendien hebben we al jaren contact en stonden er al vragen uit. Na intern overleg hebben we Modulo daarom gevraagd een houtskoolschets te maken. Nu ligt er een keuzemenu waar we de komende periode een aantal mogelijkheden uit selecteren. De voorgestelde circulaire functies zijn zeer reëel en passen bij de ambities van de gemeente Leiden. Ambities zijn mooi, zegt Veelenturf, ‘maar de uitvoering moet ook financieel haalbaar zijn. Bovendien is de beschikbare ruimte in de gemeente een uitdaging. Leiden is een dichtbebouwde stad waar de komende jaren ook nog nieuwe woningen bij moeten komen.’

Circulaire functies op haalbaarheid toetsen

De door Modulo voorgestelde scenario’s zijn een goede leidraad om oplossingen te vinden voor de door Veelenturf geschetste uitdagingen, wordt duidelijk uit zijn verhaal. ‘In inspirerende gesprekken en door goed onderling overleg hebben we de ideeën samen uitgewerkt. Dat maakte onder meer duidelijk wat reëele circulaire opties zijn. Er wordt veel gesproken over de circulaire economie, maar het is de vraag wat haalbaar is. Door de kennis en ervaring van circulaire milieustraten kan Modulo daar goed over adviseren. Dat helpt om de circulaire ambities van de gemeente Leiden op een hoger plan te brengen. Het haalbaarheidsonderzoek is een eerste stap om na te gaan wat daarvoor de mogelijkheden en eventuele investeringen zijn.’ In dat plaatje is onderscheid gemaakt tussen de investering in de milieustraat sec en de investering in de circulaire functies. ‘Daardoor kunnen we laten zien wat de meerkosten van een circulair centrum zijn’, legt Michiel uit. ‘Als je dat niet doet verdwijnt alles op één grote hoop. Zie dit maar als een eerste scan op basis waarvan wordt besloten naar welke circulaire functies verder onderzoek wordt gedaan. In die fase werken we ook het kosten- en batenmodel verder uit zodat we de haalbaarheid van die circulaire functies kunnen toetsen.’ De keuzes die gemeenten maken verschillen sterk, afhankelijk van het beleid en de lokale situatie’, ziet Michiel in de praktijk. ‘Modulo voerde voor meerdere gemeenten haalbaarheidsonderzoeken uit naar circulaire centra. In de uitgangspunten voor de keuzes die gemeenten maken, zien we een patroon. Die praktijkkennis nemen we mee in onze vervolgopdrachten waardoor we nog gerichter kunnen adviseren over de circulaire milieustraat van de toekomst.’

Meer weten?

Lees dan ook het interview met Sjoerd Dijkstra van Nieuwkoop: ‘milieustraat draagt bij aan duurzame doelen gemeente’. Wilt u meer weten over advies en de bouw van circulaire milieustraten? Kijk dan in de rubriek ‘Milieustraten’ of op de website van Modulo Milieustraten. U kunt ook contact opnemen, telefoon: (035) 5885454.

Of volg het blog Care4Circulair op LinkedIn, Twitter, Facebook of Instagram en blijf op de hoogte van alle ontwikkelingen.